Οι Δουβλινέζοι του Τζέιμς Τζόις: παράλυση και παρακμή στο προεπαναστατικό Δουβλίνο

Η συλλογή διηγημάτων «Οι Δουβλινέζοι» συνθέτουν ένα ωμό ψηφιδωτό της καθημερινής ζωής στο Δουβλίνο των αρχών του 20ου αιώνα, γεμάτο με στιγμές ανηθικότητας, ανθρώπινης αδυναμίας, παρακμής, εσωτερικών συγκρούσεων και αποκαλύψεων.

Ο Τζέιμς Τζόις, Ιρλανδός συγγραφέας, ποιητής και κριτικός, γεννήθηκε το 1882 στο Δουβλίνο της Ιρλανδίας και θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς συγγραφείς του 20ου αιώνα. Είναι περισσότερο γνωστός για την πειραματική χρήση της γλώσσας και την εξερεύνηση νέων λογοτεχνικών μεθόδων στην αφήγηση, γεγονός που τον τοποθετεί στους κύριους εκπροσώπους του μοντερνισμού στη λογοτεχνία.

Αν και οι λογοτεχνικές του ναυαρχίδες, «Οδυσσέας» και «Η αγρυπνία των Φίνεγκαν», είναι κατά γενική ομολογία πολύ απαιτητικά αναγνώσματα και μπορούν να δυσκολέψουν ακόμα και το πιο σκληροπυρηνικό αναγνωστικό κοινό (ειδικά ο «Οδυσσέας» που θεωρείται το απόλυτο λογοτεχνικό επίτευγμα του συγγραφέα), οι «Δουβλινέζοι» είναι σίγουρα ένα πιο προσιτό βιβλίο, το οποίο διαβάζεται άνετα προσφέροντας παράλληλα μια ομαλή εισαγωγή στα θέματα και στα μοτίβα που συναντάμε στο σύνολο του έργου του Τζόις.

Τιπ! Μια γρήγορη ματιά στην Ιστορία της Ιρλανδίας του 19ου αιώνα, θα έκανε την ανάγνωση των Δουβλινέζων πιο κατανοητή και πλήρη ως εμπειρία. Με ευχαριστείς μετά!

👉Tο Ιρλανδικό εθνικό ζήτημα κατά την περίοδο 1830-1914

👉Το Ιρλανδικό Ζήτημα ως το 1914: Η Γαελική Ένωση & το Sinn Fein

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Συγγραφέας: James Joyce

Εκδόσεις: Οξύ

Σελίδες: 240

Έτος έκδοσης: 2017 (1η έκδοση στα αγγλικά: 1914)

Ο Τζέιμς Τζόις έγραψε τη συλλογή 15 διηγημάτων «Οι Δουβλινέζοι» μεταξύ 1904 και 1907, όταν ο Ιρλανδικός Εθνικισμός ήταν στην έξαρσή του και επικρατούσε μια πυρετώδης αναζήτηση της εθνικής ταυτότητας της Ιρλανδίας. Οι ιστορίες παρουσιάζουν μια ρεαλιστική απεικόνιση της μεσοαστικής ζωής στο Δουβλίνο στις αρχές του 20ού αιώνα και τον ψυχισμό καθημερινών ανθρώπων που βιώνουν εσωτερικές και κοινωνικές συγκρούσεις.

«Οι Δουβλινέζοι» – περιεχόμενα

Τα 15 διηγήματα της συλλογής:

Οι αδελφές
Μια συνάντηση
Αραβία
Έβελιν
Μετά την κούρσα
Δύο ιππότες
Ο ξενώνας
Ένα συννεφάκι
Αντιστοιχίες
Πηλός
Οδυνηρό γεγονός
Επέτειος στο εκλογικό κέντρο
Μια μητέρα
Θεία χάρη
ΟΙ νεκροί

Οι Δουβλινέζοι – Ταινίες

Αν και μέχρι τώρα δεν έχουν μεταφερθεί οι ιστορίες στο σύνολό τους στη μικρή ή τη μεγάλη οθόνη, το μεγαλύτερο σε έκταση διήγημα «Οι νεκροί» κυκλοφόρησε στους κινηματογράφους με τον ίδιο τίτλο σε σκηνοθεσία του John Huston το 1987, ενώ το 1999 το διήγημα «Αραβία» μεταφέρθηκε στην οθόνη σε ταινία μικρού μήκους σε παραγωγή και σκηνοθεσία του Dennis Courtney. To 2014 μια σύγχρονη εκδοχή του διηγήματος «Δύο ιππότες» κυκλοφόρησε σε ταινία μικρού μήκους σε σκηνοθεσία του Ιρλανδού ηθοποιού Carl Finnegan.

Γιατί να διαβάσεις τη συλλογή «Οι Δουβλινέζοι»

Αν λατρεύεις την κλασική λογοτεχνία και θέλεις να γνωρίσεις το έργο του Τζέιμς Τζόις χωρίς να πέσεις κατευθείαν στα βαθιά, «Οι Δουβλινέζοι» είναι μια προσιτή πρώτη επιλογή που θα σε μεταφέρει στο παρακμιακό Δουβλίνο των αρχών του 20ου αιώνα μέσα από καθημερινούς, ελαττωματικούς, ήρωες που είναι παγιδευμένοι από την αδρανή πολιτικοκοινωνική κατάσταση της χώρας τους.

«Οι Δουβλινέζοι» μέσα από την παράλυση, τη διαφθορά και τον θάνατο

Οι δεκαπέντε ιστορίες της συλλογής υφαίνονται με κοινά νήματα, από ήρωες του περιθωρίου με αδυναμίες, διεφθαρμένους, θύματα της ίδιας της πόλης του Δουβλίνου που δεσπόζει σαν μια ομιχλώδη γκρίζα σκιά πνίγοντας και τυφλώνοντας τους ανθρώπους της. Αυτή η σκιά συχνά αποσύρεται στιγμιαία αποκαλύπτοντας την πραγματικότητα και τότε οι ήρωες είτε συνειδητοποιούν την αδράνειά τους είτε εθελοτυφλούν και συνεχίζουν να κάνουν φαύλους κύκλους από συνήθεια όπως ο Τζόνι, το άλογο του γέρου Πάτρικ Μόρκαν από το διήγημα «Οι νεκροί», αποφασίζοντας να παραμείνουν βαλτωμένοι, ακίνητοι στη θέση τους, σε παράλυση. Έτσι μοιάζει και στα μάτια του Τζέιμς Τζόις και η Ιρλανδία της εποχής του, μια χώρα κολλημένη στο ένδοξο παρελθόν της που αδυνατεί να προχωρήσει μπροστά, καθηλωμένη από τον διχασμό, τον καθολικισμό και τον εθνικισμό, μια χώρα που φαίνεται να πεθαίνει στην αδράνειά της.

Πράγματι, το θέμα του θανάτου είναι κυρίαρχο στους «Δουβλινέζους». Η συλλογή ξεκινάει με τον θάνατο ενός ιερέα και τελειώνει με τον θάνατο του Μάικλ Φιούρι και τις σκιές των νεκρών της Ιρλανδίας. Όλοι οι ήρωες μέσα στην ακινησία και την παράλυσή τους, μοιάζουν σαν νεκροί, όπως παραλυτικός και ακίνητος μοιάζει ο θάνατος. Αυτό το θέμα ακολουθεί ακόμα και η σειρά των εποχών που ντύνουν το σκηνικό των διηγημάτων. Οι πρώτες ιστορίες συμβαίνουν το καλοκαίρι, μια εποχή ξηρασίας και ραστώνης, οι επόμενες συνεχίσουν στην υγρασία και το σάπισμα του φθινοπώρου και φτάνουν στον χειμώνα με το κρύο και το χιόνι που σκεπάζει τους νεκρούς σε όλη την Ιρλανδία. Η άνοιξη δεν υπάρχει πουθενά, δεν έρχεται ποτέ στο Δουβλίνο του Τζόις.

Καθολική Εκκλησία, εθνικισμός και η σκιά της Μεγάλης Βρετανίας

Ο Τζόις φαίνεται να ήταν πολύ απογοητευμένος με τη χώρα του κάτι που δε δίσταζε να το καταδεικνύει μέσα από τα έργα του. Θεωρούσε ότι για τη γενική πολιτικοκοινωνική παράλυση της Ιρλανδίας ευθύνονταν η Καθολική Εκκλησία, ο εθνικισμός και ο αγγλικός ιμπεριαλισμός. Η βαθιά απογοήτευσή του από την Καθολική Εκκλησία για την οποία αισθανόταν ότι δε στήριξε τον Ιρλανδικό λαό, αλλά περισσότερο έπαιξε ένα ανασταλτικό ρόλο στην πρόοδο της χώρας, φαίνεται μέσα από τη συχνή αναφορά ανεστραμμένων βιβλικών αναφορών που παραπέμπουν στην παρακμή, όπως στο διήγημα «Αραβία», και της υποκρισίας των ιερέων στις ιστορίες του, όπως στη «Θεία Χάρη».

Ταυτόχρονα, ο Τζόις αποτυπώνει μια χώρα με βαθιές πληγές από τον βρετανικό ζυγό που πλέει στάσιμη μεταξύ του ένδοξου παρελθόντος της κι ενός αβέβαιου μέλλοντος, μια χώρα που προσπαθεί να βρει την ταυτότητά της στα προεόρτια του αγώνα της για ανεξαρτησία από τη Μεγάλη Βρετανία. Γι’ αυτήν ακριβώς τη στασιμότητα μάλλον μοιάζει να κατακρίνει το αφήγημα του εθνικιστικού κινήματος που αποσκοπεί στην αναβίωση της κουλτούρας και της γλώσσας της Ιρλανδίας, κάτι που δεν θα μπορούσε να ταιριάξει πλήρως στη σύγχρονή του εποχή μετά από τόσους αιώνες πολιτιστικού και γλωσσικού ιμπεριαλισμού που η χώρα είχε υποστεί από τη Μεγάλη Βρετανία. Στο διήγημα «Οι νεκροί», για παράδειγμα, όταν η Μις Άιβορς επιμένει στη σημασία της επαφής με την ιρλανδική γλώσσα, ο Γκάμπριελ απαντά πως «η γλώσσα μου δεν είναι τα ιρλανδικά». Απλά αναγνωρίζοντας ότι τα Αγγλικά, και όχι τα Ιρλανδικά, είναι η πραγματική του μητρική γλώσσα, ο Γκάμπριελ υπονοεί τη δυσκολία της αναίρεσης του γλωσσικού ιμπεριαλισμού της Αγγλίας που διήρκεσε για αιώνες.

Αξίζει να διαβάσεις τη συλλογή διηγημάτων «Οι Δουβλινέζοι»;

Ο Τζέιμς Τζόις, λίγο πριν αφήσει το στίγμα του στο ρεύμα του μοντερνισμού και στην τεχνική του εσωτερικού μονολόγου, γράφει τους «Δουβλινέζους», μια συλλογή μικρών ιστοριών που αποτυπώνει τους καθημερινούς ανθρώπους του Δουβλίνου, εθισμένους στο αλκοόλ, παγιδευμένους σε κοινωνικές συμβάσεις, ανήθικους, ψεύτες, δειλούς, ανίκανους να πάνε μπροστά, όπως ακριβώς και η Ιρλανδία των αρχών του 20ού αιώνα. Εμπνεόμενος από το προσωπικό του βίωμα γράφει λιτά, ρεαλιστικά, συλλαμβάνοντας τον άνθρωπο στην εξευτελιστική του αλήθεια, τον Ιρλανδό που έχει ποδοπατηθεί από την Καθολική Εκκλησία, τον βρετανικό ιμπεριαλισμό και το όνειρο της ανεξαρτησίας.

Θυμίζοντας κάτι από Ελλάδα στο ιστορικό της παρελθόν, η Ιρλανδία, η πληγωμένη γυναίκα με την άρπα όπως συχνά απεικονίζεται, περνάει μέσα από τις σελίδες των Δουβλινέζων, γκρίζα, αφανής, μια μορφή στο φόντο των ανθρώπων της, ακίνητη, που στο τέλος θάβεται κάτω από το χιόνι μαζί με όλους τους νεκρούς της. Αυτή ίσως την απέλπιδα αίσθηση είχε ο Τζόις, όταν αυτοεξορίστηκε από την πατρίδα του, παρατηρώντας την από μακριά, παραδίδοντας από την Τεργέστη, σύμφωνα με το οπισθόφυλλο του βιβλίου από τις εκδόσεις Οξύ «τη σπουδαιότερη ίσως συλλογή διηγημάτων στην ιστορία της αγγλόφωνης λογοτεχνίας».

🛒Βρες το βιβλίο «Οι Δουβλινέζοι» εδώ.

📚Δες περισσότερες προτάσεις κλασικών βιβλίων εδώ.

Πηγές (πρόσβαση στις 5 Σεπτεμβρίου 2025):

Πρόσφατα άρθρα: