Ανεμοδαρμένα Ύψη: τοξικές σχέσεις και εκδίκηση

Ανεμοδαρμένα Ύψη: τοξικές σχέσεις και εκδίκηση

Το βιβλίο «Ανεμοδαρμένα Ύψη» γράφτηκε πριν περίπου διακόσια χρόνια και θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα της κλασικής αγγλικής λογοτεχνίας. Πώς φαίνεται, όμως, στους αναγνώστες του σήμερα;

Τα «Ανεμοδαρμένα Ύψη» είναι ένα βιβλίο που διάβασα αρκετά γρήγορα και, ειλικρινά, θα μπορούσα να γράψω άπειρες σελίδες για τους χαρακτήρες, τους συμβολισμούς, τις τεχνικές αφήγησης και το ιστορικό πλαίσιο της ιστορίας. Όμως, προφανώς δε θα πληρώσεις εσύ αυτή μου την «παράνοια», οπότε θα αρκεστώ μόνο σε αυτά που εγώ ξεχώρισα περισσότερο σε αυτό το βιβλίο με μια μικρή κριτική – ανάλυση.

👉Θέλεις να δεις κατευθείαν αν, κατά τη γνώμη μου, αξίζει να διαβάσεις το βιβλίο «Ανεμοδαρμένα Ύψη»; Πάτα εδώ και διάβασε την περίληψη της κριτικής μου χωρίς σπόιλερ.

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Συγγραφέας: Emilly Brontë 

Σελίδες: 496

Εκδόσεις: Μίνωας

Έτος έκδοσης: 2014 (πρώτη έκδοση: 1847)

«Ανεμοδαρμένα Ύψη» – Περίληψη

Η Έμιλι Μπροντέ έγραψε Τα «Ανεμοδαρμένα Ύψη», το πρώτο και μοναδικό της μυθιστόρημα, μεταξύ του 1846 και του 1847 στο πρεσβυτέριο ενός απομονωμένου χωριού στο Γιόρκσαιρ, το Χόουερθ. Η ιστορία διαδραματίζεται σε δύο σπίτια, τα Ανεμοδαρμένα Ύψη και το Θράσκρος Γκρέιντζ, από το 1771 μέχρι το 1803.

Είναι χειμώνας του 1801, λοιπόν, όταν ένας άνδρας, ο Λόκγουντ, αποφασίζει να ξεφύγει από τη βαβούρα της κοινωνικής ζωής και να βρει την ηρεμία του στην ερημιά της εξοχής. Έτσι νοικιάζει το Θράσκρος Γκρέιντζ, μια έπαυλη στους απομονωμένους χερσότοπους του Γιορκσάιρ. Λίγο πριν εγκατασταθεί, όμως, συναντάει τον αυστηρό ιδιοκτήτη του σπιτιού, τον Χίθκλιφ, ο οποίος μένει στα Ανεμοδαρμένα Ύψη, ένα παλιό αρχοντικό λίγα μίλια μακριά από το Θράσκρος Γκρέιντζ.

Έπειτα από μια εφιαλτική νύχτα που αναγκάζεται να περάσει ο Λόκγουντ στο αρχοντικό του Χίθκλιφ, ζητάει από τη Νέλι Ντιν, την οικονόμο του Θράσκρος Γκρέιντζ, να του διηγηθεί την ιστορία αυτού του σκληρού ανθρώπου. Κι εκεί ξεκινάει η αφήγηση της τραγικής ζωής δύο οικογενειών, των Έρνσο και των Λίντον, που έζησαν στα Ανεμοδαρμένα Ύψη και στο Θράσκρος Γκρέιντζ, μιας ιστορίας γεμάτης με τοξικές σχέσεις, σκοτεινή αγάπη και εκδίκηση, πάντα με κέντρο την σκληρή και βίαιη φιγούρα του Χίθκλιφ.

Τι είπαν οι κριτικοί της εποχής

Το βιβλίο «Ανεμοδαρμένα Ύψη» ανήκει στο είδος της γοτθικής λογοτεχνίας, κυρίως λόγω της σκοτεινής του ατμόσφαιρας. Στην αρχή οι κριτικοί δεν το είδαν με καλό μάτι, καθώς προκάλεσε αντιδράσεις σχετικά με τον τρόπο που η συγγραφέας παρουσιάζει τις κοινωνικές τάξεις, την ηθική και τη θρησκεία, αλλά και για την άξεστη γλώσσα που χρησιμοποιεί σε αρκετά σημεία. Όμως, μερικά χρόνια αργότερα – μετά τον θάνατο της συγγραφέως (1848) – η αξία του βιβλίου αναγνωρίστηκε με τους κριτικούς να μιλούν για το «έργο μιας άγουρης ιδιοφυίας».

Δες εδώ κριτικές του βιβλίου από την εποχή που εκδόθηκε πρώτη φορά.

«Ανεμοδαρμένα Ύψη» – Ταινίες & σειρές

Το βιβλίο «Ανεμοδαρμένα Ύψη» έχει μεταφερθεί τουλάχιστον δέκα φορές στην οθόνη μέχρι σήμερα με την καλύτερη μεταφορά του, σύμφωνα με τη βαθμολογία στο IMDB, να είναι αυτή του 1962 με πρωταγωνιστές τους Claire Bloom ως Κάθι και Keith Mitchell ως Χίθκλιφ. Όμως, ίσως οι δημοφιλέστερες μεταφορές του να είναι αυτή του 1992 (που υπάρχει και στο Netflix αυτή τη στιγμή) με τους Juliette Binoche και Ralph Fiennes – ο οποίος θεωρείται από κάποιους ως ο καλύτερος Χίθκλιφ της οθόνης μέχρι τώρα – και η λιγότερο ακριβής μεταφορά δύο επεισοδίων του 2009 με τους  Charlotte Riley και Tom Hardy (η περούκα του οποίου ήταν μάλλον ατυχής).

Η πιο πρόσφατη ταινία που βασίστηκε στα «Ανεμοδαρμένα Ύψη» είναι αυτή του 2011, στην οποία πρωταγωνιστούν οι James Howson και Kaya Scodelario, μια μεταφορά που έχει μια πολύ διαφορετική σκηνοθεσία από τις υπόλοιπες και είναι απαλλαγμένη από τα γοτθικά χαρακτηριστικά της ιστορίας.

Γιατί να διαβάσεις το βιβλίο «Ανεμοδαρμένα Ύψη»

Αν σου αρέσει η γοτθική και η κλασική λογοτεχνία ή οι σκοτεινές ιστορίες αγάπης που έχουν ένα διαφορετικό τέλος από τα περισσότερα ρομαντικά μυθιστορήματα που κυκλοφορούν, τότε πρέπει να διαβάσεις τα «Ανεμοδαρμένα Ύψη». Πολλοί αναγνώστες θεωρούν ότι πρόκειται για μια ιστορία ανυπέρβλητης αγάπης, αλλά εγώ σίγουρα δε διάβασα κάτι τέτοιο. Τα «Ανεμοδαρμένα Ύψη» είναι ένα σκοτεινό και δυσάρεστο μυθιστόρημα, με ήρωες που πιθανότατα δε θα συμπαθήσεις και ένα τέλος στο οποίο η Έμιλι Μπροντέ δίνει τη δική της εκδοχή του happy ending.

👉Θέλεις να δεις κατευθείαν αν, κατά τη γνώμη μου, αξίζει να διαβάσεις το βιβλίο «Ανεμοδαρμένα Ύψη»; Πάτα εδώ και διάβασε την περίληψη της κριτικής μου χωρίς σπόιλερ.

Τι με εντυπωσίασε στο βιβλίο «Ανεμοδαρμένα Ύψη» – ανάλυση

Γραφή της Έμιλι Μπροντέ

Γενικά, αν και κλασικό βιβλίο, μπορώ να πω ότι το βιβλίο διαβάζεται πολύ εύκολα και σε κάνει να γυρίζεις τις σελίδες χωρίς να το καταλαβαίνεις. Στα «Ανεμοδαρμένα Ύψη» η γραφή της Ε. Μπροντέ είναι απλή και ρέει αβίαστα με έντονη τη λυρικότητα και το ποιητικό στοιχείο. Η συγγραφέας χρησιμοποιεί με έναν απίστευτο τρόπο διαφορετικές τεχνικές αφήγησης, περιγραφές και εικόνες για να φτιάξει μια γοτθική ατμόσφαιρα χωρίς να είναι σίγουρο αν υπάρχει το υπερφυσικό στοιχείο. Έχει επιλέξει να μας διηγηθεί την ιστορία αυτή μέσα από τα μάτια τριών αφηγητών, δημιουργώντας σκόπιμα κάποια κενά, τα οποία νομίζω λειτουργούν ιδανικά για την ιστορία αυτή.

Ατμόσφαιρα

Η Ε. Μπροντέ χτίζει μια σκοτεινή και υποβλητική ατμόσφαιρα ήδη από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου, χρησιμοποιώντας επιδέξια το αρχοντικό Ανεμοδαρμένα Ύψη, την ίδια την παρουσία του Χίθκλιφ και την άγρια φύση των χερσότοπων. Όλα αυτά, μαζί με την πιθανή παρουσία φαντασμάτων, δημιουργούν μια γοτθική αίσθηση που μου έμεινε στο μυαλό ακόμα και μετά από αρκετές μέρες που τελείωσα το βιβλίο.

Ο Χίθκλιφ

Ο Χίθκλιφ φαίνεται να είναι ο πρωταγωνιστής της ιστορίας, μια τραγική προσωπικότητα, που ακόμα κι αν κάνει φρικτά πράγματα, ίσως να καταλήξεις να νιώσεις μια συμπόνια για εκείνον στο τέλος. Η συγγραφέας σου δημιουργεί αυτήν την επιθυμία να καταλάβεις τα κίνητρα και τις πράξεις του και αυτός είναι ίσως ένας από τους λόγους που σε κάνει να θέλεις να διαβάσεις τη συνέχεια.

heathcliff-catherine-wuthering-heights-tainia-1992
Ο Χίθκλιφ και η Κάθριν στην ταινία «Ανεμοδαρμένα Ύψη» (1992)

Στην αρχή, η Μπροντέ μοιάζει σαν να προσπαθεί να σε προϊδεάσει για μια καλή πλευρά του Χίθκλιφ, έναν κρυμμένο ρομαντικό ήρωα, ακολουθώντας το κλισέ των περισσότερων ρομαντικών μυθιστορημάτων εκείνης της εποχής (και του σήμερα ίσως) στα οποία ο ήρωας παρουσιάζεται στην αρχή ψυχρός και επικίνδυνος, ώστε στο τέλος να εξελιχθεί ένας αφοσιωμένος και τρυφερός σύντροφος. Η συγγραφέας, όμως, δε σου δίνει αυτήν την ικανοποίηση τελικά και ξεφεύγει από τα δεδομένα της εποχής φτιάχνοντας έναν ήρωα που ποτέ δε συμμορφώνεται, έναν ήρωα που τον καταπίνει η λαχτάρα για εκδίκηση.

Η Αγγλία του 1840 και οι κοινωνικές τάξεις

Όταν η Έμιλι Μπροντέ έγραψε τα «Ανεμοδαρμένα Ύψη» τη δεκαετία του 1840, η οικονομία της Αγγλίας ήταν σε ύφεση και οι συνθήκες στις οποίες εργάζονταν και ζούσαν οι εργάτες στα εργοστάσια των βιομηχανικών περιοχών, όπως το Λίβερπουλ, ήταν τόσο φρικτές που η μεσαία και η υψηλή τάξη ανησυχούσαν για μια πιθανή επανάσταση των εργατών. Έτσι, οι περισσότεροι εύποροι πολίτες της κοινωνίας τούς έβλεπαν με μια κάποια συμπάθεια για την κατάστασή τους, αλλά και φόβο μπροστά σε έναν ενδεχόμενο ξεσηκωμό. Η λογοτεχνία της εποχής, συνεπώς, εμπνεύστηκε από αυτές τις καπνισμένες, απειλητικές, μίζερες βιομηχανικές πόλεις που συχνά συγκρίνονταν με την ίδια την κόλαση.

Καταλαβαίνοντας, λοιπόν, την ιστορική πραγματικότητα πίσω από το βιβλίο, ο Χίθκλιφ, ένα παιδί μαυριδερό και άγριο που το μάζεψαν από τους δρόμους μιας τέτοιας βιομηχανικής πόλης, φαίνεται να ενσωματώνει τις ανησυχίες της καλής κοινωνίας για την εργατική τάξη. Συχνά, μάλιστα, αναφέρεται ως δαίμονας από τους άλλους χαρακτήρες της ιστορίας. Όσο διαβάζεις το βιβλίο μπορεί εύκολα να βρεις τον εαυτό σου να νιώθει συμπόνοια για τον Χίθκλιφ ως παιδί, που βασανιζόταν από τον Χίντλεϊ Έρνσο, αλλά να αισθανθείς και απέχθεια ή φόβο για τον ενήλικα Χίθκλιφ που αποκτά δύναμη και επιστρέφει στα Ανεμοδαρμένα ύψη με σκοπό την εκδίκηση. Η ιστορία αυτού του χαρακτήρα συνοψίζει ακριβώς εκείνη τη διάθεση, την προκατάληψη και τους φόβους των ανώτερων κοινωνικών τάξεων απέναντι στην εργατική τάξη.

Είστε δυστυχισμένος, έτσι δεν είναι; Μόνος σαν τον διάβολο και γεμάτος φθόνο, σαν κι αυτόν.

Έμιλι Μπροντέ – Απόσπασμα από τα «Ανεμοδαρμένα Ύψη»

Συμβολισμός

Υπάρχει ένας έντονος συμβολισμός στα «Ανεμοδαρμένα Ύψη» που φαίνεται μέσα από το μοτίβο της δυαδικότητας που έχει χτίσει η συγγραφέας. Στην ιστορία θα βρούμε πολλά ζεύγη με αντίρροπες ενέργειες, όπως: τα Ανεμοδαρμένα Ύψη και το Θράσκος Γκρέιντζ, την Κάθι και την Ιζαμπέλλα, την Κάθι και τον Χίθκλιφ, το πρώτο μέρος του βιβλίου και το δεύτερο. Μέσα από τα θέματα, τους χαρακτήρες και τα στοιχεία του βιβλίου παρακολουθούμε τη συνεχή πάλη δύο αντίθετων δυνάμεων, ίσως του καλού και του κακού, ίσως του ανθρώπου και της φύσης. Γενικότερα, υπάρχει αυτή η σύγκρουση ανάμεσα στη στατικότητα και την αλλαγή, που ήταν και σημείο των καιρών που έζησε η Μπροντέ (σκέψου τη σύγκρουση του αγροτικού και του βιομηχανικού κόσμου στη βιομηχανική επανάσταση). Ο ίδιος ο Χίθκλιφ, που στο πρόσωπό του βλέπουμε την εργατική τάξη, φαίνεται να είναι η προσωποποίηση της αλλαγής αυτής, αλλά και θύμα της.

Θέματα

Η καταστροφικότητα της τοξικής σχέσης

Κεντρικό θέμα στα «Ανεμοδαρμένα Ύψη» είναι η καταστροφικότητα των τοξικών σχέσεων, της «τοξικής αγάπης». Ο Χίθκλιφ και η Κάθι αναπτύσσουν μια σχέση εξάρτησης από μικρή ηλικία, καθώς ο ένας βρίσκει στον άλλο τον δικό του εαυτό κι ένα καταφύγιο από τη σκληρότητα του περιβάλλοντός τους. Η εξέλιξη της σχέσης τους όμως είναι τραγική λόγω του εγωισμού και των ταξικών διαφορών. Και οι δύο καταλήγουν να κάνουν κακό ο ένας στον άλλο, βλάπτοντας με αυτόν τον τρόπο και τους γύρω τους.

Σε αντίθεση, η σχέση της νεαρής Κάθριν και του Έρτον φαίνεται να καταλήγει διαφορετικά. Ακόμα και αν οι δύο αυτοί χαρακτήρες μοιράζονται αρκετά κοινά στοιχεία με την Κάθριν και τον Χίθκλιφ, είναι δεκτικοί στην αλλαγή και πρόθυμοι να αφήσουν στην άκρη τα εμπόδια, σπάζοντας έτσι τον φαύλο κύκλο της τοξικότητας ανάμεσα στις δύο οικογένειες.

Αλλά η αγάπη μου για τον Χίθκλιφ μοιάζει με τους αιώνιους βράχους από κάτω. Η θέα τους σου δίνει ελάχιστη ευχαρίστηση, αλλά είναι απαραίτητοι. Νέλι, είμαι ο Χίθκλιφ. Είναι πάντα μες στο μυαλό μου, όχι σαν μια ευχαρίστηση, […], αλλά σαν το είναι μου.

Έμιλι Μπροντέ – Απόσπασμα από τα «Ανεμοδαρμένα Ύψη»

Ο κύκλος της βίας

Στα «Ανεμοδαρμένα Ύψη» βλέπουμε πώς ακριβώς επηρεάζουν έναν άνθρωπο τα βιώματα της παιδικής του ηλικίας. Ο χαρακτήρας του Χίθκλιφ είναι μια φυσική συνέπεια της βίας και της κακοποίησης που υπέστη. Όπως ο Χίντλεϊ φέρθηκε στον Χίθκλιφ, έτσι και ο Χίθκλιφ φέρθηκε στον Έρτον, στην Ιζαμπέλα, στον Λίντον και στη νεαρή Κάθριν. Μέσα από την ιστορία καταλαβαίνουμε πώς μπορεί να καταλήξει ένα άτομο που έχει βιώσει απόρριψη, κακοποίηση και σκληρότητα, που του στέρησαν τη μόρφωση και, τελικά, την αγάπη.

Όταν ένας τύραννος βασανίζει τους δούλους του, εκείνοι δεν στρέφονται εναντίον του, συντρίβουν όσους είναι πιο κάτω απ’αυτούς.

Έμιλι Μπροντέ – Απόσπασμα από τα «Ανεμοδαρμένα Ύψη»

Εμμονή και Εκδίκηση

Η εκδίκηση του Χίθκλιφ είναι ένα από τα κυρίαρχα στοιχεία του βιβλίου. Καθώς ο Χίθκλιφ δε μπορεί να είναι με την Κάθι, η επιθυμία του γι αυτή μετατρέπεται σε εμμονή για εκδίκηση που τον οδηγεί σε μια ζωή γεμάτη σκληρότητα και μίσος. Τελικά η εκδίκηση του φέρνει μια παροδική πικρή ικανοποίηση, αλλά όχι προσωπική ευτυχία.

[…] Όσο πιο πολύ σφαδάζουν τα σκουλήκια, τόσο πιο πολύ θέλω να τα λιώσω. Είναι ένας ηθικός πονόδοντος. Και σφίγγω πιο πολύ τα δόντια όσο μεγαλώνει ο πόνος.

Έμιλι Μπροντέ – Απόσπασμα από τα «Ανεμοδαρμένα Ύψη»

Προκατάληψη και φόβος του διαφορετικού

Παρακολουθώντας τον τρόπο που οι χαρακτήρες της ιστορίας αντιμετωπίζουν τον Χίθκλιφ όταν ήταν παιδί, αντιλαμβανόμαστε την προκατάληψη της εποχής απέναντι στο ξένο και, γενικά, στο διαφορετικό. Στην αρχή που ο κύριος Έρνσο φέρνει τον Χίθκλιφ στο σπίτι, τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας τον απορρίπτουν, ενώ όταν στέκεται έξω από την πόρτα των Λίντον εκείνοι τον διώχνουν κακήν κακώς. Ο κύριος Έρνσο δείχνει συμπόνια και υιοθετεί τον Χίθκλιφ, αλλά δεν του δίνει ίσα δικαιώματα με τα υπόλοιπα παιδιά του. Έτσι εκείνος οδηγείται στην απομόνωση και στερείται ένα καλύτερο μέλλον, ακόμα ίσως και τον πολυπόθητο γάμο με την Κάθι.

Για ποιο λόγο να έρθω στον κόσμο, αν περιορίζομαι σ’αυτό που είμαι;

Έμιλι Μπροντέ – Απόσπασμα από τα «Ανεμοδαρμένα Ύψη»

Αξίζει να διαβάσεις το βιβλίο «Ανεμοδαρμένα Ύψη»;

Τα «Ανεμοδαρμένα Ύψη» είναι ένα ευκολοδιάβαστο βιβλίο της κλασικής αγγλικής λογοτεχνίας που σίγουρα αξίζει να διαβαστεί σήμερα. Πρέπει, όμως, να έχεις στο μυαλό σου ότι γράφτηκε πριν από περίπου διακόσια χρόνια στη βικτοριανή Αγγλία της βιομηχανικής επανάστασης και ίσως κάποιες καταστάσεις να μην καθρεφτίζουν τη δική μας εποχή.

Προσωπικά, απόλαυσα την απλή και λυρική γραφή της Έμιλι Μπροντέ που με έβαλε κατευθείαν σε μια γοτθική ατμόσφαιρα που δημιουργείται από την άγρια φύση των χερσότοπων του Γιόρκσαιρ και το παλιό, αφιλόξενο αρχοντικό των Έρνσο. Οι περισσότεροι χαρακτήρες είναι μάλλον αντιπαθητικοί, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν φαίνονται αληθινοί ή ότι στερούν την απόλαυση από την ιστορία, ενώ ο κεντρικός ήρωας, ο Χίθκλιφ, είναι αυτός που με την παρουσία του σκιάζει τους πάντες και τα πάντα. Στα «Ανεμοδαρμένα Ύψη» θα βρεις τοξική αγάπη, εκδίκηση, κακοποίηση, αλλοπρόσαλλους χαρακτήρες και γοτθική ατμόσφαιρα σε μια ιστορία δυσάρεστη στο μεγαλύτερό της μέρος, αλλά μια ιστορία που μπορεί να διαβαστεί και ως αλληγορία για τη βιομηχανική επανάσταση.

Οι κριτικοί ακόμα διχάζονται σχετικά με την αριστουργηματικότητα και τη δομή του βιβλίου: για τον Mark Schorer είναι ένα από τα πιο προσεκτικά δομημένα μυθιστορήματα στα αγγλικά, ενώ για τον Albert J. Guerard είναι ένα καταπληκτικό, αλλά όχι χωρίς ψεγάδια, μυθιστόρημα στο οποίο η Μπροντέ περιστασιακά χάνει τον έλεγχο.

Θα βρεις τους χαρακτήρες υπερβολικούς και δραματικούς χωρίς λόγο; Ίσως. Θα εκνευριστείς με τη βία και την κακοποίηση των χαρακτήρων; Σίγουρα. Η τραγική ιστορία του Χίθκλιφ, όμως, και το τέλος του βιβλίου θεωρώ πως είναι πρωτότυπο για την εποχή του και δίνει κατά κάποιον τρόπο στους χαρακτήρες την κάθαρση που αναζητούν.

Πηγές και σύνδεσμοι για περισσότερη μελέτη:

Πρόσφατα άρθρα:

Μοιράσου το άρθρο

Δήμητρα Κουζούλογλου

Γεια χαρά! Είμαι η δημιουργός και διαχειρίστρια αυτής της ιστοσελίδας. Αποστολή μου εδώ είναι να μοιράζομαι την αγάπη μου για τα βιβλία και να γράφω απλά και κατανοητά για ο,τιδήποτε μου κάνει εντύπωση σε αυτόν τον κόσμο.

Δες ακόμα