Άγνωστος προορισμός: όταν η Αγκάθα Κρίστι πειραματίζεται με το κατασκοπικό θρίλερ
Θρίλερ και κατασκοπεία συναντιούνται στο βιβλίο «Άγνωστος προορισμός» σε μια ιστορία έξω από τα συνηθισμένα της Αγκάθα Κρίστι.
Η Αγκάθα Κρίστι είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τους δημοφιλείς της χαρακτήρες Ηρακλή Πουαρό και Μις Μαρπλ, ενώ έχει εκδώσει πληθώρα αστυνομικών μυθιστορημάτων, δεκατέσσερις συλλογές διηγημάτων και το θεατρικό έργο «Ποντικοπαγίδα» που παίζεται μέχρι σήμερα στο σανίδι. Το βιβλίο «Άγνωστος προορισμός» είναι από τα λίγα μυθιστόρηματά της στα οποία δεν πρωταγωνιστεί κάποιος από τους διάσημους ήρωές της και που δεν έχουν μεταφερθεί στην οθόνη μέχρι τώρα.
Αποτελεί ένα μυθιστόρημα διαφορετικό από αυτά που έγραφε συνήθως η Αγκάθα Κρίστι – γι’ αυτό ίσως να έλαβε μέτριες κριτικές – καθώς απομακρύνεται από την κλασική για εκείνη ιστορία μυστηρίου στην οποία ένας ήρωας ψάχνει και συγκεντρώνει στοιχεία για να λύσει την υπόθεση, αλλά ακολουθεί ένα πιο αγωνιώδες χτίσιμο της πλοκής που παραπέμπει στο είδος του θρίλερ και ασχολείται με την κατασκοπεία. Εμπνευσμένο από το Πρόγραμμα Μανχάταν κατά τη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου και από επιστήμονες που συνεργάστηκαν με τη Σοβιετική Ένωση την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, το βιβλίο «Άγνωστος Προορισμός» εξερευνά κατά κύριο λόγο τα όρια και τη φιλοδοξία της επιστήμης.
Άγνωστος προορισμός – υπόθεση
Συγγραφέας: Agatha Christie
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Σελίδες: 264
Έτος έκδοσης: 2022 (1η έκδοση στα αγγλικά: 1954)
Ο Τόμας Μπέτερτον, ένας διακεκριμένος επιστήμονας, εξαφανίστηκε χωρίς κανένα ίχνος, αλλά δεν είναι ο μόνος. Ένας ανησυχητικός αριθμός εξεχόντων επιστημόνων αγνοούνται διεθνώς και η παγκόσμια κατασκοπική κοινότητα έχει θορυβηθεί. Ένας νεαρός αξιωματικός των μυστικών υπηρεσιών της Μεγάλης Βρετανίας, ο κύριος Τζέσοπ, προσπαθεί να ανακαλύψει τι έχει συμβεί στον Τόμας Μπέτερτον και κατ’ επέκταση και στους υπόλοιπους αγνοούμενους.
Έτσι, ακολουθώντας τη σύζυγό του, Όλιβ Μπέτερτον, στο Μαρόκο με την ελπίδα να τον οδηγήσει στον εξαφανισμένο επιστήμονα, συναντά στην Καζαμπλάνκα ως μάννα εξ ουρανού τη Χίλαρι Κρέιβεν, μια πρόσφατα διαζευγμένη γυναίκα στα πρόθυρα της αυτοκτονίας, και την πείθει να αναλάβει μια αποστολή με κίνδυνο της ζωής της και προορισμό το άγνωστο.
Γιατί να διαβάσεις το βιβλίο «Άγνωστος Προορισμός»
Αν έχεις ήδη διαβάσει πολλά από τα έργα της Αγκάθα Κρίστι και θέλεις να ολοκληρώσεις όλη την εργογραφία της ή να ξεφύγεις λίγο από τον Ηρακλή Πουαρό και τη Μις Μαρπλ, ο «Άγνωστος προορισμός» πρέπει να μπει στην αναγνωστική σου λίστα. Βέβαια, ίσως δεν είναι για σένα που διαβάζεις πρώτη φορά τη συγγραφέα, καθώς το έργο αυτό δεν είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα των αστυνομικών μυθιστορημάτων και ιστοριών για τα οποία φημίζεται.
Το Πρόγραμμα Μανχάταν, ο Ψυχρός Πόλεμος και ο Χίτλερ
Το βιβλίο εκδόθηκε τη δεκαετία του 1950 κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και όταν ακόμα οι μνήμες από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν φρέσκες. Στον «Άγνωστο Προορισμό» γίνεται φανερό ότι η συγγραφέας εμπνεύστηκε την ιστορία της από γεγονότα και πρόσωπα της εποχής της.
Αρχικά, το Πρόγραμμα Μανχάταν (Manhattan Project) – στο οποίο συνεργάστηκαν οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και το Ηνωμένο Βασίλειο με σκοπό την ανάπτυξη της ατομικής βόμβας – πρέπει να αποτέλεσε πηγή έμπνευσης της συγγραφέως για συγκεκριμένα κομμάτια της πλοκής του «Άγνωστου Προορισμού». Οι εργαστηριακές εγκαταστάσεις στο Los Alamos, όπου μια ομάδα επιστημόνων στα πλαίσια του Προγράμματος Μανχάταν με επικεφαλής τον Οπενχάιμερ εργάστηκαν για τον σχεδιασμό της ατομικής βόμβας, παραπέμπει σε ανάλογο σκηνικό που στήνει η συγγραφέας στο βιβλίο.
Παράλληλα, δε μπορούμε να μην αναγνωρίσουμε ότι ο Μπρούνο Ποντέρκοβο και ο Κλάους Φουξ, μέλη της επιστημονικής ομάδας του Προγράμματος Μανχάταν, φτιάχνουν το κάδρο αρκετών ηρώων στην ιστορία της Κρίστι· ο πρώτος συνεργάστηκε με τη Σοβιετική Ένωση μετά τη λήξη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, ενώ ο δεύτερος έδρασε ως κατάσκοπος και με τις πληροφορίες που υπέκλεψε από το πρόγραμμα βοήθησε τη Σοβιετική Ένωση να αναπτύξει τη δική της ατομική βόμβα. Έτσι, παρατηρούμε ότι στον «Άγνωστο Προορισμό» η συγγραφέας θίγει – μεταξύ άλλων – το ζήτημα της συνεργασίας επιστημόνων της περιόδου με τη Σοβιετική Ένωση, παρά την αρχική τους συμπόρευση με συμφέροντα αντίπαλων στρατοπέδων.
Την ίδια στιγμή, βλέπουμε ότι η προσωπικότητα του Χίτλερ, ενός ανθρώπου που ασκούσε τρομακτική επιρροή στο πλήθος κατά τις αγορεύσεις του, φαίνεται να αποτελεί τη βάση του χαρακτήρα του Διευθυντή, ο οποίος επίσης έχει παρόμοια επίδραση στο κοινό που απευθύνεται.
Κατασκοπεία και ηθική της επιστήμης
Αν και η κατασκοπεία – συνήθης πρακτική των εμπλεκομένων στον Ψυχρό πόλεμο – είναι η μηχανή που κινεί την πλοκή στο βιβλίο, το κυρίαρχο θέμα του θα μπορούσε να αναγνωριστεί στην ομπρέλα της επιστήμης και της αξιοποίησης της. Η Αγκάθα Κρίστι μέσα από τους χαρακτήρες της διαγράφει – αν και αρκετά επιφανειακά, βέβαια – το πώς η φιλοδοξία της ανθρώπινης φύσης αποτελεί κάποιες φορές εφαλτήριο για την εξέλιξη της επιστήμης χωρίς ηθικούς φραγμούς. Αυτό το ζήτημα ήταν ιδιαίτερα φλέγον εκείνη την εποχή με την ανάπτυξη της πυρηνικής ενέργειας και τη χρήση της ως φονικό όπλο, οπότε δεν άφησε αδιάφορη την Αγκάθα Κρίστι, η οποία αποτυπώνει το κλίμα ανησυχίας της εποχής της στον «Άγνωστο Προορισμό».
Αυτοβιογραφικότητα στον «Άγνωστο Προορισμό»
Σε πιο προσωπικό επίπεδο, μπορούμε να εντοπίσουμε το αυτοβιογραφικό στοιχείο του χωρισμού που η συγγραφέας έχει χρησιμοποιήσει με παρόμοιο τρόπο στο έργο της Unfinished Portrait που εξέδωσε με το ψευδώνυμο Mary Westmacott. Στο βιβλίο «Άγνωστος Προορισμός» η Χίλαρι Κρέιβεν έχει χάσει την κόρη της και ο άντρας της την άφησε για να παντρευτεί μια άλλη γυναίκα. Έτσι, αποφασίζει να εγκαταλείψει την πατρίδα της και να ταξιδέψει στο Μαρόκο, όπου συντετριμμένη από το πένθος και τον χωρισμό της ετοιμάζεται να βάλει τέλος στη ζωή της μέχρι που εμφανίζεται ο Τζεσοπ και τη σταματά.
Παρομοίως, ο πρώτος σύζυγος της Αγκάθα Κρίστι της ζήτησε διαζύγιο για να παντρευτεί τη Νάνσι Νιλ· λίγους μήνες αργότερα η συγγραφέας εξαφανίζεται για έντεκα μέρες, οι οποίες αποτελούν μέχρι σήμερα μυστήριο, καθώς κανείς δεν γνωρίζει τι έκανε η Κρίστι εκείνο το διάστημα. Η ίδια, πάντως ισχυρίστηκε ότι είχε αμνησία και δεν θυμόταν τίποτα από εκείνες τις μέρες. Μήπως, τελικά, το μοτίβο της φυγής, της απόπειρας αυτοκτονίας και της εμφάνισης ενός άγνωστου άντρα στη ζωή της, όπως συμβαίνει και στο Unfinished Portrait, είναι η απάντηση στον γρίφο;
Δε συνηθίζω να λυπάμαι τους ανθρώπους. Πρώτα απ’όλα, είναι προσβλητικό. Λυπάσαι κάποιον όταν λυπάται τον εαυτό του. Η αυτολύπηση είναι από τα μεγαλύτερα προβλήματα στον κόσμο μας σήμερα.
Αγκάθα Κρίστι – Απόσπασμα από το βιβλίο «Άγνωστος προορισμός»
Αξίζει να το διαβάσεις;
Μολονότι ο «Άγνωστος Προορισμός» δεν είναι ένα αδιάφορο βιβλίο, δε θα έλεγε κανείς ότι στέκεται επάξια δίπλα σε άλλα έργα της Αγκάθα Κρίστι. Εδώ η συγγραφέας επιχείρησε να γράψει ένα κατασκοπευτικό θρίλερ έχοντας μια εξαιρετική ιδέα, αλλά το αποτέλεσμα φαίνεται να είναι πιο ανάλαφρο και επιφανειακό από το αναμενόμενο του είδους, ενώ το τέλος μοιάζει βιαστικό, τουλάχιστον από την πλευρά της δράσης των μυστικών υπηρεσιών. Παρ’ όλα αυτά η γραφή της δείχνει να είναι πιο ώριμη σε σχέση με προηγούμενα έργα της και μαζί με τη δυναμική πλοκή και τις απανωτές ανατροπές, το αναγνωστικό κοινό αποζημιώνεται.
Πρόσφατα άρθρα:
