Το φθινόπωρο του Λούκα Ρίτσι: έρωτας και εμμονή στη φθινοπωρινή Ρώμη | Κριτική
Βουτηγμένο σε μια φθινοπωρινή αιθάλη, «Tο φθινόπωρο» του Λούκα Ρίτσι είναι ένα βιβλίο που αγγίζει τον σουρεαλισμό μέσα από μια απίθανη ερωτική εμμονή.
Ο Λούκα Ρίτσι έχει χαρακτηριστεί ως ένας από τους πιο σπουδαίους σύγχρονους διηγηματογράφους της Ιταλίας, ενώ έχει λάβει τα βραβεία Chiara και Zocca. «Tο φθινόπωρο», η πρώτη μυθιστορηματική του προσπάθεια, ήταν υποψήφιο για το βραβείο Strega και μας συστήνει έναν κεντρικό ήρωα, μεσήλικα, μάλλον αντιπαθητικό, που μέσα από μια ερωτική εμμονή – θυμίζοντάς μας αυτές τις εμμονικές ιστορίες του Πόε, αλλά με μια πιο σύγχρονη, παρακμιακή και ανήθικη αίσθηση – προσπαθεί να επεξεργαστεί τον φόβο του θανάτου, περιπλανώμενος σε μια Ρώμη που ξεχειλίζει από φθινοπωρινές εικόνες.
Λίγα λόγια για το βιβλίο – υπόθεση
Συγγραφέας: Luca Ricci
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Σελίδες: 288
Έτος έκδοσης: 2019
Ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου και ταυτόχρονα ανώνυμος, είναι ένας παντρεμένος μεσήλικας συγγραφέας ο οποίος αισθάνεται εγκλωβισμένος σε έναν ανιαρό γάμο που ακολουθεί εδώ και πολλά χρόνια συγκεκριμένες ρουτίνες. Κάθε χρόνο εκείνος και η σύζυγός του πάνε διακοπές στα ίδια μέρη, μπορεί να προβλέψει σχεδόν κάθε αντίδρασή της και γνωρίζει ακριβώς πώς ανταποκρίνεται σε κάθε άγγιγμα του κατά τη διάρκεια του σεξ. Ο αφηγητής φαίνεται να βαριέται θανάσιμα με την προβλέψιμη, ρουτινιασμένη ζωή του και τον παρακολουθούμε να κάνει βόλτες στη φθινοπωρινή Ρώμη με τον φίλο του, συνάδελφο συγγραφέα, Τζιτάνι, με τον οποίο συζητούν συχνά για το φθινόπωρο, τους ανθρώπους, τον θάνατο και, κυρίως, τον έρωτα.
Αυτή ακριβώς η ιδέα του έρωτα δείχνει να γοητεύει πολύ τον κεντρικό ήρωα που τον αναζητά απεγνωσμένα για να δώσει μια σπίθα ζωής στη βαλτωμένη του καθημερινότητα, όταν τελικά βρίσκει αυτό που ψάχνει σε μια φωτογραφία της Ζαν Εμπιτέρν, της συντρόφου του διάσημου ζωγράφου Μοντιλιάνι, που εντοπίζει σε ένα βιβλίο. Εκεί ξεκινά μια εμμονή μαζί της που οδηγεί τον ήρωα σε παραληρηματικές, απροσδόκητες επιλογές στην προσπάθειά του να ζήσει έντονα πριν τη δύση του.
Ο έρωτας, η ζωή και ο θάνατος μέσα από το φθινόπωρο και τον χειμώνα
Το φθινόπωρο από την αρχή μέχρι το τέλος του αποτελεί έναν καμβά στον οποίο ο συγγραφέας αποτυπώνει όμορφες φθινοπωρινές εικόνες της Ρώμης και σκέψεις πάνω στην εναλλαγή των εποχών. Υπάρχει μια συσχέτιση του έρωτα με το φθινόπωρο και του θανάτου με τον χειμώνα κάτι που ίσως σε έναν υποψιασμένο αναγνώστη να προβλέπει κάπως το τέλος της ιστορίας. Ακόμα και ο ίδιος ο ήρωας, μεσήλικας, στην ώριμη φάση της ζωής του, διανύει κι αυτός το δικό του φθινόπωρο οδεύοντας προς τον θάνατο.
Ο φόβος του θανάτου είναι έκδηλος και, οδηγώντας την εμμονή του αφηγητή, τον κάνει απελπισμένο για ζωή. Και τι άλλο μπορεί να χαρακτηρίζει τον πυρήνα της ίδιας της ζωής από την έκρηξη ενός έρωτα, ενός έρωτα με μια έγκυο γυναίκα που κουβαλά στα σπλάχνα της μια νέα ύπαρξη; Εκεί ακριβώς ο αφηγητής κάνει το πρώτο βήμα προς μια συνεχή, απελπισμένη προσπάθεια να ζήσει την ένταση της ζωής μέσα από τον έρωτα και μέσα από ανήθικες, ακραίες, αισχρές, κακοποιητικές πράξεις – όπως η σχέση του με την πόρνη Καϊνένε.
Το φθινόπωρο εξάλλου ήταν μια ζοφερή άνοιξη, ένα μακρόσυρτο ψυχορράγημα όλων των πραγμάτων, ανάμεσα σ’ αυτά κι εμείς, μια ετήσια άσκηση (ή μήπως γενική πρόβα;) ενόψει του θανάτου.
Λούκα Ρίτσι – Απόσπασμα από «Το φθινόπωρο»
Στο τέλος δεν μαθαίνουμε ποτέ τι ακριβώς έγινε με τον γιο του, Μαουρίτσιο, που σύμφωνα με τον φίλο του τον Τζιτάνι δεν είναι στο εξωτερικό για σπουδές, όπως ισχυρίζεται σε όλη την αφήγηση του ο ήρωας, δίνοντάς μας να καταλάβουμε ότι όλο αυτό είναι ένα κατασκεύασμα του αφηγητή για να καλύψει το κενό του γιου του. Καθώς η ιστορία τελειώνει και ο παραπλανητικός φακός του φθινοπώρου αποσύρεται με την έλευση του χειμώνα, η οπτική γωνία της αφήγησης μετατοπίζεται από την αναξιόπιστη πρωτοπρόσωπη αφήγηση στην τριτοπρόσωπη αφήγηση και ο αναγνώστης οδηγείται σε δυο λύσεις: είτε η εμμονή του αφηγητή έγινε μια καλή πρόφαση για να τον παγιδεύσουν οι δικοί του άνθρωποι, είτε η εμμονή του μετουσιώνεται σε ψύχωση μην μπορώντας να ξεχωρίσει πια την αλήθεια.
Αξίζει να διαβάσεις «Το φθινόπωρο»;
«Το φθινόπωρο» αφήνει μια πικρή, απέλπιδα γεύση στο τέλος του, ακολουθώντας τη μελαγχολία της εποχής. Ξεκινά με την υπόσχεση ενός έρωτα που ανεβάζει την ψυχή, ακόμα κι αν είναι κατασκευασμένος, αλλά καταλήγει να σε οδηγεί μέσα σε μια σειρά σπασμωδικών κινήσεων ενός ανθρώπου που θέλει απελπισμένα να βιώσει την ένταση της ζωής. Αυτή η απελπισία τον οδηγεί να κάνει αισχρές πράξεις και στο τέλος τον ρίχνουν στην απόλυτη τρέλα και ψύχωση.
Ο Λούκα Ρίτσι συνθέτει μια αφήγηση νοσταλγική, μελαγχολική, κατά τόπους ποιητική, που ταλαντεύεται μεταξύ κυνισμού, ρομαντισμού και σουρεαλισμού. Χρησιμοποιεί έναν συνδυασμό στοιχείων, όπως την εμμονή, την πόλη της Ρώμης, την πρωτοπρόσωπη αφήγηση και την αποκάλυψη που γίνεται στο τέλος μέσω της σφαιρικής τριτοπρόσωπης αφήγησης, μια συνταγή που εν μέρει φαίνεται πετυχημένη, αλλά ίσως υστερεί σε κάποια σημεία (π.χ. στις επαναλήψεις των μεταφορών για τις εποχές και στο κατά πόσο όλα αυτά τα στοιχεία δένουν ομοιόμορφα μεταξύ τους). Φαίνεται σαν κάτι να λείπει, ίσως νιώθω σαν τον κεντρικό αφηγητή που του λείπει αυτό το κάτι από τη ζωή. Όμως, η ομορφιά της γραφής του Ρίτσι και η λογοτεχνική απόλαυση της ανάγνωσης αυτής της ιστορίας αποζημιώνει κάθε πιθανό κενό.
Πρόσφατα άρθρα:
